اثربخشی درمان شناختی-رفتاری مادران مبتلا به اختلال وسواس-اجبار بر میزان مشکلات رفتاری کودکان آنها

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر درمان شناختی– رفتاری وسواس مادران بر کاهش اختلالات رفتاری کودکان آنها انجام شده است. به این منظور ابتدا به روش نمونه گیری تصادفی یکی از نواحی پنجگانه استان اصفهان انتخاب و مجدداً به همین روش دو دبستان از این ناحیه برگزیده شد. از همه مادران دانش آموزان کلاس اوّل و دوم خواسته شد که پرسشنامه‌‌های وسواس- اجبار مادزلی، وسواس- اجبار نیلی‌پور و مقیاس سلامت روانی کودک ‌انتاریو را پاسخ داده، به محقق تحویل دهند. تحلیل نتایج در مرحله اول، همبستگی 54/0 و معنادار را در سطح 01/0 را بین وسواس مادر و اختلالات رفتاری کودک نشان داد. در مرحله دوم ازمیان کل آزمودنی‌ها 40 نفر از افرادی که بالاترین نمره را در سیاهه وسواس مادزلی کسب کرده بودند، انتخاب و مورد مصاحبه تشخیصی قرار گرفتند. 32 نفر بر اساس ملاک های تشخیصی چهارمین ویرایش راهنمای تشخیصی و ‌آماری اختلالات روانی (DSM IV) واجد علائم وسواس تشخیص داده شدند. این افراد به طور تصادفی در دوگروه 16 نفری آزمایش وکنترل جایگزین گردیدند. نمرات اولیه آزمودنی‌ها در دو مقیاس نامبرده، به عنوان نمره پیش آزمون در نظر گرفته شد. گروه آزمایش 8 جلسه 90 دقیقه‌ای درمان شناختی– رفتاری به صورت گروهی، شامل آرام سازی عضلانی،‌ شناخت خطاهای منطقی، چالش با افکار، مواجهه و جلوگیری از پاسخ به مدت یک ماه دریافت نمود. بعد از پایان جلسات درمانی، پس آزمون بر روی دو گروه اجرا شد. یک ماه بعد از اجرای پس آزمون نیز آزمون پیگیری انجام گرفت. به دلیل ریزش 2 نفر از اعضای گروه آزمایش، 2 نفر از گروه کنترل نیز به تصادف حذف شدند و نهایتاً تحقیق با دو گروه 14 نفری پایان یافت. تحلیل کوواریانس نتایج نشان داد که علائم وسواس مادران گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل در مراحل پس آزمون و پیگیری به طور معناداری کاهش یافته است (P<0.0001). اختلالات رفتاری کودکان گروه آزمایش در مرحله پس آزمون تفاوت معناداری نسبت به گروه کنترل نداشت (P=0.204)؛ اما در مرحله پیگیری بین نمرات دو گروه در این مقیاس کاهش معناداری مشاهده شد (P=0.001).

واژه‌های کلیدی: اختلال وسواس- اجبار، اختلالات رفتاری کودک، درمان شناختی‌‌- رفتاری گروهی